Θεωρω την πολιτισμικη συνεχεια του ελληνισμου ως ενα δυναμικο φαινομενο με διαφορετικες φασεις. Δεν πιστευω βεβαια στη φυλετικη συνεχεια. Δεν κανω ζωολογια, κανω ιστορια. Δεν ξερω τι ειναι ανθρωπολογικα η ελληνικη φυλη η ο ελληνικος λαος η το ελληνικο εθνος. Ειναι ανακατεμενα, οπως συμβαινει με ολους τους ιστορικους λαους του κοσμου. Για το οτι υπαρχει, ομως, απο παλια, πολυ παλια, ενας ελληνικος λαος που εχει συνειδηση της ενοτητας του και της διαφορας απο τους αλλους λαους, και εχει συνειδηση της ιδιαιτεροτητας του και της πολιτισμικης του συνεχειας, δεν υπαρχει αμφιβολια... Και εδω μπορω να επαναλαβω, συντομα και απλουστευτικα, ορισμενες προτασεις που εχω διατυπωσει: Την υπαρξη -εως την επικρατηση της ρωμαικης ιδεας, υστερα απο την κατακτηση της Ρωμης και του χριστιανισμου- ενος ελληνικου λαου, φυλετικα αναμεικτου, οπως ολοι οι ιστορικοι λαοι, με κοινα πολιτισμικα χαρακτηριστικα και με συνειδηση της ενοτητας του και της συνεχειας του. Τη βαθμιαια απομακρινση του απο το συνειδησιακο περιεχομενο της ελληνικοτητας, με την επικρατηση δυο πλατυτερων ιδεων, του χριστιανισμου και της ρωμαικοτητας, που χαρακτηριζουν την ιδεολογια της Βυζαντινης Αυτοκρατοριας, ιδεολογια συνεκτικη του βυζαντινου κρατους- πραγμα που δεν αποκλειει την υπαρξη, συγχρονως, και μιας ιδιαιτερης συνειδησης της ιδιαιτεροτητας σε καθε λαο, απο αυτους που αποτελεσαν το πολυεθνικο αυτο πολιτικο και πολιτισμικο συγκροτημα. Τελος, τη σταδιακη πολιτισμικη επανασυνδεση του ελληνικου στοιχειου της αυτοκρατοριας με την ελληνικη ιδεα και το παλιο ελληνικο του παρελθον, οπως κατα τον 11ο αιωνα, και την κατακτηση μιας καθαρα ελληνικης συνειδησης, που συντελειται κατα τα τελευταια χρονια του Βυζαντιου, και καταληγει με την διαμορφωση του νεου ελληνικου εθνους, μεσα στην Τουρκοκρατια, και την διακηρυξη της βουλησης του να δημιουργησει ανεξαρτητο ελληνικο κρατος με την ελληνικη επανασταση... Ο ελληνισμος βρεθηκε σε τετοιες αντικειμενικες καταστασεις, ωστε να ειναι απο τους λιγους λαους οι οποιοι αποκτησαν εθνικη συνειδηση ακριβως μεσα σε ευρυτερα συνολα και σε αντιπαραθεση με αυτα. Κυριως σαν κατακτημενος λαος. Και το οτι διατηρησε τη γλωσσα του, την εθνικη του συνειδηση, για μενα τουτο ειναι αντιστασιακο φαινομενο... Δεν θεωρω αντισταση απλως και μονο να παρεις τα οπλα και να ανεβεις στα βουνα. Αυτο ειναι ευκολο πραγμα, σχετικα ευκολο. Το προβλημα ειναι να μεινεις αυτο που εισαι, και αυτο βεβαια συνδυαζεται με την πολιτισμικη συνεχεια του ελληνισμου. Με το γεγονος οτι οταν κατακτηθηκε ο ελληνικος λαος, ειτε απο τους Ρωμαιους αρχικα ειτε αργοτερα απο τους Τουρκους, ειχε εθνικη ενοτητα και συνειδηση της ενοτητας αυτης. Υπηρχε μια λαικη ενοτητα με τη γλωσσα, με τα ηθη και τα εθιμα, και ειχε συνειδηση της ταυτοτητας του αυτης, η οποια του επετρεψε να αντισταθει στην απορροφηση απο αλλους λαους, οι οποιοι ηταν οι κατακτητες του"..
Νικος Σβορωνος:(Συνεντευξη στο περιοδικο Συγχρονα θεματα, Τευχος 35-37, Δεκεμβριος 1988)
